Decennia lang hoefden nutsbedrijven geen geld (belasting) te betalen voor het gebruik van gemeentegrond. Vele jaren ging het ook alleen om gas, water, electra en telefoon. Daar kwam pakweg 20 jaar geleden verandering in, wellicht mede omdat steeds meer ruimte in die gemeentegrond (ondergronds onder wegen en in bermen) door de nutsbedrijven werd geclaimd. Een goed recent voorbeeld is glasvezel.

Begin deze eeuw kwam daar verandering in. Steeds meer gemeenten brachten een precarioheffing bij Liander in rekening. Omdat in de ene gemeente wel precariorechten werden geheven en in de andere gemeente niet, maar ondertussen alle aansluitingen mee moesten betalen, en om nog een paar andere redenen, stapte Liander in 2004 naar de rechter. In december 2019 verloor Liander opnieuw in hoger beroep een zaak, dit keer die tegen gemeente Tytsjerksteradiel. aangespannen. Eerder al had Liander verloren in een zaak tegen de gemeente Opsterland (juli 2017). Liander heeft nu besloten een punt te zetten achter zo'n 20 rechtszaken. Reden: Liander zou ze stuk voor stuk gaan verliezen.

De precariorechten worden door Liander aan gebruikers - burgers en bedrijven - doorberekend. Het gaat volgens Liander op jaarbasis om een bedrag van € 50 per aansluiting. Landelijk kost het Liander ongeveer € 150 miljoen. Die doorberekening van Liander is verplicht. Het staat in de wet. En om dat stukje verhaal af te maken: het is wellicht ook de reden waarom Liander het juridische gevecht is gestopt. Per 2022 mag een gemeente volgens de wet niet langer precariorechten heffen voor gas, water en electra.

Gemeente Opsterland heeft Liander in 2012 geconfronteerd met de precarioheffing. Ook de zaak tegen Opsterland is nu van de baan. In 2017 stond de teller op ongeveer € 9 miljoen en dat bedrag is nu al een paar miljoen hoger. Ook de komende twee jaar (2020 en 2021) vangt de gemeente nog flink wat centen van Liander.

Een paar rechtszaken zijn niet van tafel. Het gaat daarbij om de gemeenten die pas precariorechten zijn gaan heffen toen al duidelijk was dat de wet ging wijzigen. In Fryslàn zijn dat de voormalige gemeenten Ferwerderadiel en Kollumerland (beide nu Noardeast-Fryslân). Of Liander met dat argument sterk staat valt zeer te betwijfelen. Als duidelijk is dat belastingregels veranderen is het niet de gewoonte dat daar op een veel eerder moment al op moet worden geanticipeerd, in dit geval door gemeenschapsgeld te laten liggen. Ook al lijkt het een broekzak-vestzak verhaal - met de nadruk op het woord lijkt.

Opsterland had de ontvangen belasting vanaf het begin opzij gezet vanwege de rechtszaken. Het geld kan nu worden besteed.

De sponsoren van Beets Online zijn ...