De adel drukt al eeuwen een stempel op Beets. De Beetster adel wordt gerekend tot de oorspronkelijke Friese adel. Toch is dat Beets in de 19e eeuw niet meer aan te zien, getuige de beschrijving van de oude kerk vlak voor de sloop. Hierop is in hoofdstuk Religie als een Fenix al ingegaan.
Beets is in de Roomse tijd op z’n grootst. Het is eeuwenlang Opsterlands’ eerste dorp. Beetsterzwaag komt op de tweede plaats. Een oude bron omschrijft de torenspits als een fraaie spitse toren. Beets, zeer groot dus, is zeer verspreid en erg in het groen gelegen, biedt op termijn onvoldoende perspectief voor de Beetster vooraanstaande eigenerfde en adellijke families. De omgeving van Beets kan nogal koud zijn en de nabijgelegen zandgronden bieden verschillende mogelijkheden en in ieder geval tot meer wooncomfort. Dit leidt, kort gezegd, tot Beetsterzwaag. Beetsterzwaag wordt vanaf 1580 steeds vaker genoemd. Het duurt niet lang of Beetsterzwaag overschaduwt in voornaamheid Beets.
Namen van vooraanstaande eigenerfde en adellijke families uit Beets zijn, naast de geslachten Teyens, Lycklama à Nijeholt en Van Lynden, Fockens, Van Aernsma (Van Arentsma) en Walrich. Deze patriciërsfamilies zijn rijk aan beroepen: een kapitein, meerdere grietmannen, ontvanger van Fryslân en burgemeester van Leeuwarden (Gerardus Walrich woont in Beets), secretaris van Grietenij Opsterland, secretaris van Gedeputeerde Staten van Fryslân. Later komt ook de naam Van Harinxma veelvuldig voor.
Lange tijd is Beets gedomineerd door slot Walrich. Walrich is in het midden van de negentiende eeuw gesloopt. Slot Walrich is op kaarten ook wel vermeld als Vierssen, omdat Gijsbert van Vierssen op Slot Walrich woont. Van Slot Walrich is weinig meer over dan het huis Kerkepad-West 1 en diverse terreinsporen en bodemresten. Een andere herinnering is een boerenbedrijf dat de naam Walrich draagt (Beetsterweg 12a).
Het huidige Fockensstate, nog net Beetsterzwaag, is gebouwd op de plek waar state Old Fockens heeft gestaan, gebouwd in het vroege begin van de zeventiende eeuw. Het imposante voorgedeelte is vervangen door het huidige bescheidenere gebouw en een deel is behouden. Winsemius schrijft er in 1622 in lovende woorden over het mooie imposante gebouw. Het staat op de grens van voormalig Beets (Oud Beets) en is verschillende keren op een naastgelegen locatie gebouwd, onder meer waar nu Lydenstein staat.
Het Kerkepad heeft eeuwenlang de kerken van Beets, Olterterp en Beetsterzwaag met elkaar verbonden. Aan de immer bestaande Kerkepad-West en Kerkepad-Oost zijn om die reden misschien wel de oudste gebouwen, vaak monumenten, te vinden ...
Beets is in de Roomse tijd op z’n grootst. Het is eeuwenlang Opsterlands’ eerste dorp. Beetsterzwaag komt op de tweede plaats. Een oude bron omschrijft de torenspits als een fraaie spitse toren. Beets, zeer groot dus, is zeer verspreid en erg in het groen gelegen, biedt op termijn onvoldoende perspectief voor de Beetster vooraanstaande eigenerfde en adellijke families. De omgeving van Beets kan nogal koud zijn en de nabijgelegen zandgronden bieden verschillende mogelijkheden en in ieder geval tot meer wooncomfort. Dit leidt, kort gezegd, tot Beetsterzwaag. Beetsterzwaag wordt vanaf 1580 steeds vaker genoemd. Het duurt niet lang of Beetsterzwaag overschaduwt in voornaamheid Beets.
Namen van vooraanstaande eigenerfde en adellijke families uit Beets zijn, naast de geslachten Teyens, Lycklama à Nijeholt en Van Lynden, Fockens, Van Aernsma (Van Arentsma) en Walrich. Deze patriciërsfamilies zijn rijk aan beroepen: een kapitein, meerdere grietmannen, ontvanger van Fryslân en burgemeester van Leeuwarden (Gerardus Walrich woont in Beets), secretaris van Grietenij Opsterland, secretaris van Gedeputeerde Staten van Fryslân. Later komt ook de naam Van Harinxma veelvuldig voor.
Lange tijd is Beets gedomineerd door slot Walrich. Walrich is in het midden van de negentiende eeuw gesloopt. Slot Walrich is op kaarten ook wel vermeld als Vierssen, omdat Gijsbert van Vierssen op Slot Walrich woont. Van Slot Walrich is weinig meer over dan het huis Kerkepad-West 1 en diverse terreinsporen en bodemresten. Een andere herinnering is een boerenbedrijf dat de naam Walrich draagt (Beetsterweg 12a).
Het huidige Fockensstate, nog net Beetsterzwaag, is gebouwd op de plek waar state Old Fockens heeft gestaan, gebouwd in het vroege begin van de zeventiende eeuw. Het imposante voorgedeelte is vervangen door het huidige bescheidenere gebouw en een deel is behouden. Winsemius schrijft er in 1622 in lovende woorden over het mooie imposante gebouw. Het staat op de grens van voormalig Beets (Oud Beets) en is verschillende keren op een naastgelegen locatie gebouwd, onder meer waar nu Lydenstein staat.
Het Kerkepad heeft eeuwenlang de kerken van Beets, Olterterp en Beetsterzwaag met elkaar verbonden. Aan de immer bestaande Kerkepad-West en Kerkepad-Oost zijn om die reden misschien wel de oudste gebouwen, vaak monumenten, te vinden ...
Historie van Beets in vogelvlucht
Eigenerfde en adel
