Historie van Beets
in vogelvlucht
in vogelvlucht
Contreien
... van Winsemius ten zuiden van Beets, in wat in 1680 de Marschen genoemd wordt, veen te vinden.
Op de kaart van Schotanus uit 1664 is de Opvaert na Beets ingetekend. Hiermee heeft het dorp verbinding met de Boorn.
Een andere kaart van Schotanus uit 1718 geeft meer details over de omgeving van Beets. De Leppedyck, even grillig ingetekend als op de kaart uit 1664, is aangegeven, evenals de Gaa Wegh en de Zeveins Wegh. De Gaa Wegh (Ga Weg, Geawei) kennen we nu als de Prikkewei en Geawei. Gea betekent overigens streek, gebied. De Beetsterweg en Tolhekbuurt, inclusief scherpe bocht, zoals we die nu kennen, liggen er dan ook al eeuwen. De Gaa Wegh, Zeveins Wegh en de weg naar Beets (Beetsterweg, nu deels Tolhekbuurt) komen samen ter hoogte van waar later het eerste café zal worden gebouwd, niet voor niets de eerste onderneming genoemd. Nu is op die plek Huisartsenpraktijk de Hoek gevestigd.
De Rechte Zeveins Wegh is de huidige Swynswei. Bij rivier de Boorn maakt de Zeveins Wegh een scherpe bocht en volgt de loop van de Boorn (nu deels Krūme Swynswei). Het rechte stuk van de Boorn naar de driesprong met de Gaa Wegh en Beetsterweg heet Rechte Zeveins Wegh. De omgeving tussen de (Rechte) Zeveinsweg en de Gaa Wegh is op de kaart van Schotanus ingetekend als Beetster Hooi- en Maadlanden. Verder zuidoostelijker, tussen de Rechte Zeveins Wegh en de Opvaart na Beets liggen de hooi- en weidlanden Wester buure Fennen. Tussen de Opvaart na Beets en Lieklema Vaart liggen de Marschen. Een kleinere weg doorkruist de Marschen. Een flink deel van dit gebied ligt nu aan de Beetsterszwaagster zijde van de A7.
In 1830 wordt, om het veen dat bij Boornbergum wordt gewonnen, de verbindingssloot Moordsloot (Meadsleat) gegraven tussen It Krūme Gat, een grensriviertje tussen de grietenijen Smallingerland en Opsterland, en het de Boorn, (Ald Djip, Koningsdiep). In 1831 wordt de Nieuwe Leppedyck met daarnaast een vaart, de Nije Leppedyksterfeart (Leppedyksfeart) de échte Beetstervaart aangelegd. De Nije Leppedyksterfeart en de Moordsloot liggen haaks op elkaar. Vanwege overstromingsrisico doorklieft de Nieuwe Leppedyck de Moordsloot.
De Nieuwe Leppedyck is bedoeld als waterkering en is een kortere weg tussen Beetsterzwaag en Aldeboarn. Een weg zonder verharding. Deze weg kennen we nu als de Beetsterdijk (zijde Aldeboarn), Straatweg (en na 1940 als Domela Nieuwenhuisweg) via de eerdergenoemde driespong, dat een knooppunt van wegen wordt, naar de dijk (waterkering) annex weg De Walle en de dijk (waterkering) Sydwalle richting Boornbergum. Zo te zien is de huidige Dykfinne een restant van die dijk.
Dit laatste klinkt wellicht verwarrend. Vergeet de huidige kruising bij de Stūke. De kruising van de wegen (Beetsterweg | Tolhekbuurt, Geawei | Prikkewei, Nieuwe Leppedyck (richting Aldeboarn) | Domela Nieuwenhuisweg, Zeveinsweg | Swynswei, Nieuwe Leppedyck (richting zandput) | Leppedijk ligt nabij de huidige huisartsenpraktijk en kachelwinkel. De kruising bij de Stūke is van veel latere datum. De Leppedijk in de richting van de zandput heeft in het verleden aansluiting gehad op wegen in de richting van Boornbergum en Beetsterzwaag.
In de eerste helft van de jaren 70 (1870 1874) wordt het Polderhoofdkanaal gegraven. Een deel van het traject ...
Op de kaart van Schotanus uit 1664 is de Opvaert na Beets ingetekend. Hiermee heeft het dorp verbinding met de Boorn.
Een andere kaart van Schotanus uit 1718 geeft meer details over de omgeving van Beets. De Leppedyck, even grillig ingetekend als op de kaart uit 1664, is aangegeven, evenals de Gaa Wegh en de Zeveins Wegh. De Gaa Wegh (Ga Weg, Geawei) kennen we nu als de Prikkewei en Geawei. Gea betekent overigens streek, gebied. De Beetsterweg en Tolhekbuurt, inclusief scherpe bocht, zoals we die nu kennen, liggen er dan ook al eeuwen. De Gaa Wegh, Zeveins Wegh en de weg naar Beets (Beetsterweg, nu deels Tolhekbuurt) komen samen ter hoogte van waar later het eerste café zal worden gebouwd, niet voor niets de eerste onderneming genoemd. Nu is op die plek Huisartsenpraktijk de Hoek gevestigd.
De Rechte Zeveins Wegh is de huidige Swynswei. Bij rivier de Boorn maakt de Zeveins Wegh een scherpe bocht en volgt de loop van de Boorn (nu deels Krūme Swynswei). Het rechte stuk van de Boorn naar de driesprong met de Gaa Wegh en Beetsterweg heet Rechte Zeveins Wegh. De omgeving tussen de (Rechte) Zeveinsweg en de Gaa Wegh is op de kaart van Schotanus ingetekend als Beetster Hooi- en Maadlanden. Verder zuidoostelijker, tussen de Rechte Zeveins Wegh en de Opvaart na Beets liggen de hooi- en weidlanden Wester buure Fennen. Tussen de Opvaart na Beets en Lieklema Vaart liggen de Marschen. Een kleinere weg doorkruist de Marschen. Een flink deel van dit gebied ligt nu aan de Beetsterszwaagster zijde van de A7.
In 1830 wordt, om het veen dat bij Boornbergum wordt gewonnen, de verbindingssloot Moordsloot (Meadsleat) gegraven tussen It Krūme Gat, een grensriviertje tussen de grietenijen Smallingerland en Opsterland, en het de Boorn, (Ald Djip, Koningsdiep). In 1831 wordt de Nieuwe Leppedyck met daarnaast een vaart, de Nije Leppedyksterfeart (Leppedyksfeart) de échte Beetstervaart aangelegd. De Nije Leppedyksterfeart en de Moordsloot liggen haaks op elkaar. Vanwege overstromingsrisico doorklieft de Nieuwe Leppedyck de Moordsloot.
De Nieuwe Leppedyck is bedoeld als waterkering en is een kortere weg tussen Beetsterzwaag en Aldeboarn. Een weg zonder verharding. Deze weg kennen we nu als de Beetsterdijk (zijde Aldeboarn), Straatweg (en na 1940 als Domela Nieuwenhuisweg) via de eerdergenoemde driespong, dat een knooppunt van wegen wordt, naar de dijk (waterkering) annex weg De Walle en de dijk (waterkering) Sydwalle richting Boornbergum. Zo te zien is de huidige Dykfinne een restant van die dijk.
Dit laatste klinkt wellicht verwarrend. Vergeet de huidige kruising bij de Stūke. De kruising van de wegen (Beetsterweg | Tolhekbuurt, Geawei | Prikkewei, Nieuwe Leppedyck (richting Aldeboarn) | Domela Nieuwenhuisweg, Zeveinsweg | Swynswei, Nieuwe Leppedyck (richting zandput) | Leppedijk ligt nabij de huidige huisartsenpraktijk en kachelwinkel. De kruising bij de Stūke is van veel latere datum. De Leppedijk in de richting van de zandput heeft in het verleden aansluiting gehad op wegen in de richting van Boornbergum en Beetsterzwaag.
In de eerste helft van de jaren 70 (1870 1874) wordt het Polderhoofdkanaal gegraven. Een deel van het traject ...
