Historie van Beets
in vogelvlucht
in vogelvlucht
Land van ellende
... snel nadat de eerste spade in het Burgemeestersveen in de grond is gegaan, vormt zich bebouwing. De bebouwing concentreerde zich in eerste instantie langs de Geawei, dan ook vaak Prikkeweg genoemd, en de Nieuwe Leppedijk. Dit zijn namelijk de oudste wegen. Het nieuwe Beets is tot dan toe een verzameling van verspreide woningen (trekkerstenten, bokwoningen en krakkemikkige schuren), waarvan een deel regelmatig van plaats verandert. De afstanden zijn te groot om dagelijks te belopen en het nieuwe Beets ligt centraler in de verschillende ontginningsgebieden. Op de naam Nieuw Beets komen we in het volgende hoofdstuk, Namenstrijd, terug.
Aan het einde van de werkweek weten de vrouwen dat de mannen hun loon uitbetaald kregen in het café van de veenbaas. Letterlijk: geld in een zakje. Dikwijls wordt een deel van het zuur verdiende geld omgezet in drank. Het cafébezoek vormt het echte vertier voor de arbeiders. Nieuw Beets telt al snel meerdere cafés. Meerdere bakkers en slagers volgen snel en het dorp wordt groter.
In 1926 telt Beets (Oud Beets) 1.100 inwoners. Nieuw Beets 500. Beetsterzwaag heeft dan met haar 900 inwoners al expansiedrift getoond en Oud Beets geannexeerd.
Er zijn twee kernen. De ene ligt bij de dam, later draaibrug over het Polderhoofdkanaal bij wat nu café De Brége heet. De andere kern is bij café De Hoek , waar tot in de vorige eeuw een groot aantal winkels is te vinden, zoals een tijdje nog een café, café Schiere, een bakker, een groentezaak, een kruidenier en naderhand een supermarkt (Vivo, later Spar). Veel is verdwenen. Tussen de kernen bestaat rivaliteit. Typisch is dat dit gedeelte niet tot de dorpskom behoort. Vanaf de start van de bewoning van het achterland van Beets, zijn er veel winkels te vinden. En café's. Een interessante vraag is welk café of herberg het oudste is. De Eerste Onderneming, beter bekend als café De Hoek, of wat nog geen eeuw bekend staat als Pier's Hiem. Aan de Prikkewei staan hier en daar wat ‘woningen’. Pas in de decennia na Tweede Wereldoorlog met in de jaren ’80 een piek, wordt de Prikkewei nagenoeg dichtgebouwd. In 1950 en in 1951 worden straatnamen en de dorpsnaam vastgesteld en worden de grenzen van het dorp bepaald. Ondanks dat de kern bij café De Hoek | Huisartsenpraktijk de Hoek niet binnen de dorpskom ligt, krijgt de argeloze verkeersdeelnemer de indruk dat hij een dorp binnenrijdt als hij de 60 km zone borden passeert.
De in 1832 aangelegde Nieuwe Leppedijk is, eigenlijk vreemd, niet dichtgebouwd. Dat de Swynswei buiten de komborden ligt, is verklaarbaar omdat het merendeel van de (bedrijfs)woningen behoorlijk nieuw zijn en daar ook vroeger minder woningen stonden. Aan de andere kant van het dorp Nij Beets, ligt in het verlengde van de Prikkewei een bijna identieke draaibrug als bij het huidige café De Brége, alleen iets ouder. De achterliggende Geawei, toen ook bekend als Ald Prikwei, kent veel meer bewoning dan nu het geval is. Er liggen in het laagwaterkanaal talloze woonbokken en aan de andere kant van de weg staan nogal wat meer woningen dan nu het geval is.
Zou er tegenwoordig aanleiding zijn om opnieuw naar de grenzen te kijken en wordt dan alleen gekeken naar de mate van bebouwing, dan schuiven de komborden een flink stuk op, vooral in de hoek van Huisartsenpraktijk de Hoek en de Swynswei ...
Aan het einde van de werkweek weten de vrouwen dat de mannen hun loon uitbetaald kregen in het café van de veenbaas. Letterlijk: geld in een zakje. Dikwijls wordt een deel van het zuur verdiende geld omgezet in drank. Het cafébezoek vormt het echte vertier voor de arbeiders. Nieuw Beets telt al snel meerdere cafés. Meerdere bakkers en slagers volgen snel en het dorp wordt groter.
In 1926 telt Beets (Oud Beets) 1.100 inwoners. Nieuw Beets 500. Beetsterzwaag heeft dan met haar 900 inwoners al expansiedrift getoond en Oud Beets geannexeerd.
Er zijn twee kernen. De ene ligt bij de dam, later draaibrug over het Polderhoofdkanaal bij wat nu café De Brége heet. De andere kern is bij café De Hoek , waar tot in de vorige eeuw een groot aantal winkels is te vinden, zoals een tijdje nog een café, café Schiere, een bakker, een groentezaak, een kruidenier en naderhand een supermarkt (Vivo, later Spar). Veel is verdwenen. Tussen de kernen bestaat rivaliteit. Typisch is dat dit gedeelte niet tot de dorpskom behoort. Vanaf de start van de bewoning van het achterland van Beets, zijn er veel winkels te vinden. En café's. Een interessante vraag is welk café of herberg het oudste is. De Eerste Onderneming, beter bekend als café De Hoek, of wat nog geen eeuw bekend staat als Pier's Hiem. Aan de Prikkewei staan hier en daar wat ‘woningen’. Pas in de decennia na Tweede Wereldoorlog met in de jaren ’80 een piek, wordt de Prikkewei nagenoeg dichtgebouwd. In 1950 en in 1951 worden straatnamen en de dorpsnaam vastgesteld en worden de grenzen van het dorp bepaald. Ondanks dat de kern bij café De Hoek | Huisartsenpraktijk de Hoek niet binnen de dorpskom ligt, krijgt de argeloze verkeersdeelnemer de indruk dat hij een dorp binnenrijdt als hij de 60 km zone borden passeert.
De in 1832 aangelegde Nieuwe Leppedijk is, eigenlijk vreemd, niet dichtgebouwd. Dat de Swynswei buiten de komborden ligt, is verklaarbaar omdat het merendeel van de (bedrijfs)woningen behoorlijk nieuw zijn en daar ook vroeger minder woningen stonden. Aan de andere kant van het dorp Nij Beets, ligt in het verlengde van de Prikkewei een bijna identieke draaibrug als bij het huidige café De Brége, alleen iets ouder. De achterliggende Geawei, toen ook bekend als Ald Prikwei, kent veel meer bewoning dan nu het geval is. Er liggen in het laagwaterkanaal talloze woonbokken en aan de andere kant van de weg staan nogal wat meer woningen dan nu het geval is.
Zou er tegenwoordig aanleiding zijn om opnieuw naar de grenzen te kijken en wordt dan alleen gekeken naar de mate van bebouwing, dan schuiven de komborden een flink stuk op, vooral in de hoek van Huisartsenpraktijk de Hoek en de Swynswei ...
